કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે બુધવારે યોજાયેલી બેઠકમાં પ્રધાનમંત્રી ધન-ધન્ય કૃષિ યોજનાને મંજૂરી આપી છે. આ યોજનાની જાહેરાત નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે 1 ફેબ્રુઆરી, 2025ના રોજ બજેટ દરમિયાન કરી હતી.

આ યોજના 2025-26થી શરૂ થશે અને આગામી 6 વર્ષ સુધી ચાલશે. આ અંતર્ગત દેશના 100 ઓછા કૃષિ ઉત્પાદન જિલ્લાઓના ખેડૂતોને ખાસ સુવિધાઓ આપવામાં આવશે. આમાં 1.7 કરોડ ખેડૂતોને લાભ આપવાનું લક્ષ્ય રાખવામાં આવ્યું છે.

તેનો ઉદ્દેશ્ય ઉત્પાદન વધારવા, પાકની વિવિધતા, ટકાઉ ખેતી, આધુનિક સંગ્રહ અને આ જિલ્લાઓમાં દરેક ખેડૂતને સસ્તી લોન પૂરી પાડવાનો છે. સવાલ-જવાબ દ્વારા જાણો અહીં યોજનાની વિગતો...

પ્રધાનમંત્રી ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજના શું છે?

આ યોજના નીતિ આયોગના મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લા કાર્યક્રમથી પ્રેરિત છે, પરંતુ તે દેશમાં ફક્ત કૃષિ અને સંબંધિત ક્ષેત્રો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. આમાં, 100 એવા જિલ્લાઓ પસંદ કરવામાં આવશે જ્યાં ઉત્પાદકતા ઓછી છે, પાક ચક્ર મર્યાદિત છે અને ખેડૂતોને લોન વિતરણ ખૂબ ઓછું છે. દરેક રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશમાંથી ઓછામાં ઓછો એક જિલ્લો આવરી લેવામાં આવશે.

આ યોજનામાં કયા નવા ફેરફારો થશે?

પાકની વિવિધતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો: પ્રધાનમંત્રી ધન-ધાન્ય કૃષિ યોજનામાં વધુ ઉપજ અને પાકની વિવિધતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે. આનાથી ખેતીની ઉત્પાદકતામાં વધારો થશે. ખેડૂતોને હવે ઘઉં અને ડાંગરને બદલે અન્ય પાકો અને ટકાઉ કૃષિ પદ્ધતિઓ અપનાવવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવશે.

પંચાયત અને બ્લોક સ્તરે સંગ્રહ: લણણી પછીના ઉત્પાદનોના સુરક્ષિત સંગ્રહ માટે પંચાયત-સ્તર અને બ્લોક-સ્તર પર ગોડાઉન, કોલ્ડ સ્ટોરેજ અને મૂલ્યવર્ધન એકમો બનાવવામાં આવશે.

સારી સિંચાઈ અને ધિરાણ સુવિધાઓ: સસ્તા લાંબા અને ટૂંકા ગાળાના ધિરાણ અને સિંચાઈ સુવિધાઓ દરેક ખેડૂત સુધી પહોંચશે.

કુદરતી અને સજીવ ખેતી: માટી-જળ સંરક્ષણ, સજીવ ખેતી અને જળ સંરક્ષણ પર ખાસ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવશે, જેથી ખેડૂતોના ખર્ચમાં ઘટાડો થાય અને આવક વધે.

આ યોજના કેવી રીતે કાર્ય કરશે?

36 કેન્દ્રીય યોજનાઓનું એકીકરણ: 11 મંત્રાલયોની કુલ 36 યોજનાઓને રાજ્ય યોજનાઓ અને ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી સાથે મર્જ કરવામાં આવશે.

દરેક જિલ્લાની પોતાની ધન-ધાન્ય સમિતિ હશે: આયોજન અને દેખરેખ માટે દરેક જિલ્લા, રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે નિષ્ણાતો અને પ્રગતિશીલ ખેડૂતોની બનેલી એક સમિતિની રચના કરવામાં આવશે.

ડિજિટલ ડેશબોર્ડ: દરેક જિલ્લાની પ્રગતિનું દર મહિને 117 મહત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર નિરીક્ષણ કરવામાં આવશે. નીતિ આયોગ અને કેન્દ્રીય અધિકારીઓ પણ સમયાંતરે તેની સમીક્ષા કરશે.

જિલ્લા કૃષિ સમિતિ: દરેક જિલ્લાની પોતાની 'જિલ્લા કૃષિ અને સંલગ્ન પ્રવૃત્તિઓ યોજના' હશે, જેમાં સ્થાનિક જરૂરિયાત અને શક્તિ અનુસાર પાક, સિંચાઈ, સંગ્રહ વગેરે માટેની વ્યૂહરચના નક્કી કરવામાં આવશે.

મંત્રીમંડળે 2 મુખ્ય પ્રોજેક્ટ્સને મંજૂરી આપી