કેન્દ્ર સરકારે 22 જુલાઈના રોજ લક્ષિત જાહેર વિતરણ વ્યવસ્થા (નિયંત્રણ) સુધારા આદેશ, 2025ને નોટિફાઈડ કર્યું છે. આ હેઠળ, જે લોકોએ 6 મહિનાથી રાશન લીધું નથી તેમના કાર્ડ એક્ટિવ રહેશે નહીં. ત્યારબાદ 3 મહિનામાં, ડોર-ટુ-ડોર વેરિફિકેશન અને ઈ-કેવાયસી (e-KYC) દ્વારા ફરીથી પાત્રતા નક્કી કરવામાં આવશે.

પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના હેઠળ મફત રાશન ન લેનારાઓ પણ આ દાયરામાં આવશે. દેશમાં 23 કરોડ એક્ટિવ રાશન કાર્ડ છે. આ કવાયતમાં કેટલા કાર્ડ રદ કરવામાં આવશે તેની સંખ્યા તપાસ બાદ સ્પષ્ટ થશે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, રાજ્યોમાં 7% થી 18% કાર્ડ રદ થઈ શકે છે.

એવો અંદાજ છે કે 25 લાખથી વધુ કાર્ડ ડુપ્લિકેટ છે. કેન્દ્રએ રાજ્યોને આ આદેશનો કડક અમલ કરવા જણાવ્યું છે. એક અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે આ કવાયતનો હેતુ અયોગ્ય લોકોને બાકાત રાખવાનો છે.

હવે દર પાંચ વર્ષે પાત્રતા યાદીની ચકાસણી કરવામાં આવશે

ગ્રાહક બાબતો અને ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ મંત્રાલયના અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, રેશનકાર્ડની પાત્રતા યાદી દર 5 વર્ષે તપાસવામાં આવશે. કાર્ડમાં નોંધાયેલા 5 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો માટે આધાર નંબરનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે.

5 વર્ષ પૂર્ણ થયા પછી KYC ફરજિયાત રહેશે. ડબલ એન્ટ્રી ધરાવતા લોકોના કાર્ડ 3 મહિના માટે સસ્પેન્ડ કરવામાં આવશે અને KYC કરવામાં આવશે. નવા રેશનકાર્ડ 'પહેલા આવો, પહેલા પાઓ' ના ધોરણે બનાવવામાં આવશે. રાજ્યના પોર્ટલ પર વેઇટિંગ લિસ્ટ જાહેર કરવામાં આવશે.

બિહારમાં ફરી એક નવો વિવાદ ફાટી શકે છે

બિહારમાં મતદાર યાદી ઝુંબેશના ખાસ સુધારા અંગે ચાલી રહેલા રાજકીય ઉથલપાથલ વચ્ચે, રેશનકાર્ડ સંબંધિત આદેશ એક નવો વિવાદ ઉભો કરી શકે છે. રાજ્યમાં 8.71 કરોડ રેશનકાર્ડ છે. બિહારના ઘણા સાંસદોએ સમય પર સવાલ ઉઠાવ્યા છે. તેમનો મત છે કે મતદાર યાદીની જેમ, વિપક્ષ પણ આ નિર્ણયને લોકોના રેશનકાર્ડ રદ કરવાના નિર્ણય તરીકે જાહેર કરી શકે છે.

ગોટાળાઓ અટકાવવા માટે, સરકારે e-KYC પ્રક્રિયા શરૂ કરી છે

ખરેખરમાં, સરકારનો ઉદ્દેશ્ય રાશન વિતરણ પ્રક્રિયાને પારદર્શક અને ભ્રષ્ટાચાર મુક્ત બનાવવાનો છે. ઘણી વખત એવું જોવા મળ્યું છે કે કેટલાક લોકો નકલી રાશન કાર્ડ સાથે અથવા પાત્ર ન હોવા છતાં મફત રાશનનો લાભ લે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, એવું પણ જોવા મળ્યું છે કે વ્યક્તિના મૃત્યુ પછી પણ તેના નામે રાશન લેવામાં આવે છે.

આવી ગેરરીતિઓને રોકવા માટે, સરકારે e-KYC પ્રક્રિયા શરૂ કરી છે. આ પ્રક્રિયા હેઠળ, રેશનકાર્ડ ધારક અને તેના પરિવારના સભ્યોની ઓળખ આધાર કાર્ડ સાથે લિંક કરવામાં આવે છે. આનાથી ખાતરી થશે કે ફક્ત સાચા અને જરૂરિયાતમંદ લોકોને જ મફત રાશનનો લાભ મળશે.