SIR પર ચૂંટણી પંચની સ્પષ્ટતા:દેશના અડધાથી વધુ મતદારો પાસેથી કાગળો નહીં માગે
ચૂંટણી પંચ (EC)એ બુધવારે જણાવ્યું હતું કે, મોટાભાગના રાજ્યોમાં અડધાથી વધુ મતદારોને સ્પેશિયલ ઇન્ટેન્સિવ રિવિઝન (SIR) દરમિયાન કોઈ દસ્તાવેજો રજૂ કરવાની જરૂર રહેશે નહીં કારણ કે તેમના નામ અગાઉના SIRની મતદાર યાદીમાં સામેલ છે.
કમિશનના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે, છેલ્લો SIR દરેક રાજ્યમાં અલગ અલગ વર્ષોમાં હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. મોટાભાગની જગ્યાએ આ પ્રક્રિયા 2002 અને 2004ની વચ્ચે થઈ હતી. જે લોકોના નામ તે સમયે મતદાર યાદીમાં હતા તેમને તેમની જન્મ તારીખ અથવા જન્મ સ્થળ સાબિત કરવા માટે કોઈ નવા દસ્તાવેજો સબમિટ કરવાની જરૂર રહેશે નહીં.
ઉદાહરણ તરીકે, બિહારમાં મતદાન માટે 2003ની SIR યાદીનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો. આશરે 50 મિલિયન મતદારો (60%) પહેલાથી જ તે યાદીમાં નોંધાયેલા હતા, તેથી તેમને કોઈ વધારાના દસ્તાવેજો આપવાની જરૂર નહોતી. આશરે 30 મિલિયન નવા મતદારો (40%)ને 11 નિર્ધારિત દસ્તાવેજોમાંથી એક પ્રદાન કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું. સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશ બાદ, આધાર કાર્ડને પણ 12મો દસ્તાવેજ ગણવામાં આવ્યો.
દિલ્હીની અગાઉની SIR યાદી 2008ની છે અને ઉત્તરાખંડની યાદી 2006ની છે, જે હવે રાજ્યના CEO (મુખ્ય ચૂંટણી અધિકારી)ની વેબસાઇટ પર ઉપલબ્ધ છે.
નવી સિસ્ટમ હેઠળ, નવા મતદારો અથવા બીજા રાજ્યથી સ્થળાંતર કરનારાઓએ ભારતમાં જન્મ ક્યારે થયો તે દર્શાવતું ઘોષણા ફોર્મ ભરવાનું રહેશે:
- જો તમારો જન્મ 1 જુલાઈ 1987 પહેલા થયો હોય, તો તમારે તમારું પોતાનું જન્મ પ્રમાણપત્ર આપવું પડશે.
- જો તમારો જન્મ 1 જુલાઈ 1987 થી 2 ડિસેમ્બર 2004ની વચ્ચે થયો હોય, તો તમારે તમારા માતા-પિતાના જન્મ અથવા નાગરિકતાના દસ્તાવેજો પણ બતાવવા પડશે.
- 2 ડિસેમ્બર, 2004 પછી જન્મેલા લોકો માટે વધુ કડક નિયમો છે: તેમણે સાબિત કરવું પડશે કે ઓછામાં ઓછું એક માતા-પિતા ભારતીય નાગરિક છે અને બીજો ગેરકાયદેસર ઇમિગ્રન્ટ નથી. આનો અર્થ એ છે કે તેમણે તેમના માતા-પિતાના દસ્તાવેજો પણ બતાવવા પડશે.
લગભગ બે લાખ નવા BLO ઉમેરવામાં આવશે
ચૂંટણી પંચ બધા રાજ્યોમાં એક સાથે SIR ચલાવવા માગે છે. જોકે, બિહારમાં મેળવેલા અનુભવના આધારે, કમિશન તેની પ્રક્રિયાઓમાં પણ કેટલાક સુધારા કરશે. કમિશનના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર,
"લગભગ 2,00,000 નવા બૂથ લેવલ ઓફિસર્સ (BLO) ઉમેરવામાં આવશે. એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવશે કે દર 250 ઘરો માટે ઓછામાં ઓછો એક ચૂંટણી પ્રતિનિધિ હોય. તાજેતરની બેઠકમાં રાજ્ય ચૂંટણી અધિકારીઓ પાસેથી મળેલા ઇનપુટ્સના આધારે રાષ્ટ્રવ્યાપી SIR માટે એક રોડમેપ વિકસાવવામાં આવી રહ્યો છે."
તે મતદાર ફોર્મ ભરવા દાવાઓ અને વાંધા દાખલ કરવા અને દસ્તાવેજોની સમીક્ષા કર્યા પછી ડ્રાફ્ટ અને અંતિમ મતદાર યાદીઓ જારી કરવા માટે એક સમયરેખા પણ બનાવશે. કમિશનના સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, રાષ્ટ્રવ્યાપી SIR કવાયતનો બિહાર વિધાનસભા ચૂંટણી સાથે કોઈ સંબંધ નથી.
રાજ્યોને તૈયારીઓ શરૂ કરવા સૂચના આપવામાં આવી
રાજ્ય ચૂંટણી અધિકારીઓને તૈયારીઓ શરૂ કરવા સૂચના આપવામાં આવી છે. તારીખ જાહેર થતાં જ સમગ્ર સ્ટાફ કામ કરવા માટે તૈયાર થઈ જશે. 2005માં આસામ, મણિપુર, મેઘાલય, મિઝોરમ, નાગાલેન્ડ, ત્રિપુરા અને જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ઊંડાણપૂર્વક સમીક્ષાઓ કરવામાં આવી હતી. બાકીના રાજ્યોમાં, 2002-03માં તે હાથ ધરવામાં આવી હતી. 2006-07માં મહારાષ્ટ્ર અને અરુણાચલ પ્રદેશમાં અને 2008માં દિલ્હીમાં ઊંડાણપૂર્વક સમીક્ષાઓ કરવામાં આવી હતી.
બિહારમાં 12 દસ્તાવેજો માન્ય, અન્ય રાજ્યોમાં આ સંખ્યા ઓછી-વધુ હોઈ શકે
શરૂઆતમાં બિહારના SIRમાં 11 દસ્તાવેજો સ્વીકારવામાં આવ્યા હતા. જોકે, સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્દેશ બાદ આધાર નંબરને 12મા દસ્તાવેજ તરીકે માન્યતા આપવામાં આવી છે. કમિશનના સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, આ 12 દસ્તાવેજો ઉપરાંત, રાજ્યની વિશિષ્ટતાઓના આધારે કેટલાક દસ્તાવેજો ઉમેરવા અથવા દૂર કરી શકાય છે. આ હેતુ માટે રાજ્યો પાસેથી ઇનપુટ માંગવામાં આવ્યા છે.
સૂત્રોનો દાવો છે કે, બિહારના SIRમાંથી બોધપાઠ લઈને સમયમર્યાદા લંબાવી શકાય છે. ઉદાહરણ તરીકે, મતદાર ફોર્મ ભરવાની અંતિમ તારીખ 30ને બદલે 45 દિવસ સુધી લંબાવી શકાય છે. વધુમાં, ડ્રાફ્ટ મતદાર યાદી પર દાવાઓ અને વાંધાઓ મેળવવા માટે પણ આટલો જ સમય આપી શકાય છે. દસ્તાવેજ ચકાસણી માટે એક મહિનો પૂરતો રહેશે. પરિણામે સમગ્ર SIR પ્રક્રિયા ચારથી પાંચ મહિનામાં પૂર્ણ થઈ શકે છે.
