અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે પોતાના બીજા કાર્યકાળમાં પહેલીવાર વિદેશી માલ પર ટેરિફની જાહેરાત કરી. એની સીધી અસર અમેરિકાના શેરબજાર પર પડી. લોકોને ડર લાગવા લાગ્યો કે આનાથી માલ મોંઘો થશે અને વ્યવસાય પર અસર પડશે.

આ ડરને કારણે રોકાણકારોએ ઝડપથી પોતાના શેર વેચવાનું શરૂ કર્યું. પરિણામે યુએસ શેરબજારમાં અચાનક ઘટાડો થયો. ડાઉ જોન્સ, એસ એન્ડ પી અને નાસ્ડેક જેવા બજાર સૂચકાંકો 2 દિવસમાં 10%થી વધુ ઘટ્યા.

કોરોના સમયગાળા દરમિયાન માર્ચ 2020માં યુએસ માર્કેટમાં આવો ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. મોટી ટેક કંપનીઓના શેર પણ તૂટી પડ્યા હતા. વેપાર કરતા લોકો અને કંપનીઓમાં ગભરાટ ફેલાયો હતો. બજારની બગડતી સ્થિતિ જોઈને ટ્રમ્પ સરકારે ટેરિફ 90 દિવસ માટે મુલતવી રાખ્યો હતો.

હવે ટ્રમ્પે ફરી એકવાર 9 ઓગસ્ટથી વિશ્વભરના દેશો પર ટેરિફ લાદવાની જાહેરાત કરી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આનાથી ફરી એકવાર અમેરિકન બજારને નુકસાન થઈ શકે છે. આનાથી વિશ્વભરમાં મંદીનું જોખમ પણ વધ્યું છે.

દરેક અમેરિકનને એક વર્ષમાં 2 લાખ વધુ ખર્ચ કરવો પડશે

અમેરિકાની યેલ યુનિવર્સિટીના બજેટ લેબના અંદાજ મુજબ, અમેરિકામાં સરેરાશ ટેરિફદર 18.3% સુધી પહોંચી ગયો છે. આ 100 વર્ષમાં સૌથી વધુ છે. 1909ની શરૂઆતમાં અમેરિકામાં સરેરાશ ટેરિફદર 21% હતો.

ઊંચા ટેરિફને કારણે અમેરિકન પરિવારોએ આ વર્ષે સરેરાશ $2400 (રૂ.2 લાખ) વધારાનો ખર્ચ કરવો પડશે. જે વિદેશી માલ તેઓ પહેલાં $100માં ખરીદતા હતા એ હવે તેમને $118.3માં મળશે.

કોર્નેલ યુનિવર્સિટીના અર્થશાસ્ત્રી વેન્ડોંગ ઝાંગ કહે છે કે આગામી સમયમાં અમેરિકામાં સ્ટીલ અને એલ્યુમિનિયમનો ઉપયોગ કરતી વસ્તુઓ, જેમ કે રેફ્રિજરેટર અથવા વોશિંગ મશીનના ભાવ વધુ વધશે.

અમેરિકન GDPને 11.6 લાખ કરોડ રૂપિયાનું નુકસાન

બજેટ લેબ મુજબ ટેરિફથી યુએસ જીડીપી 0.5% ઘટી શકે છે. આનો અર્થ એ થયો કે 28 ટ્રિલિયન ડોલરના અમેરિકન અર્થતંત્રને એક વર્ષમાં 140 બિલિયન ડોલરનું નુકસાન થશે. ભારતીય રૂપિયામાં આ 11.6 લાખ કરોડ રૂપિયા છે.

ટેક્સ ફાઉન્ડેશન કહે છે કે ટેરિફ ખાદ્ય પદાર્થોને પણ અસર કરશે. અમેરિકામાં કેળાં અને કોફી પૂરતા પ્રમાણમાં ઉગાડવામાં આવતાં નથી, તેથી એના ભાવ વધશે. માછલી, બિયર અને વાઇન પણ મોંઘવારીથી પ્રભાવિત થશે.

જો વસ્તુઓ વધુ મોંઘી થશે તો લોકો ઓછી ખરીદી કરશે. જોકે ટ્રમ્પ દાવો કરે છે કે ટેરિફથી અર્થતંત્ર મજબૂત થશે, નિષ્ણાતો માને છે કે આનાથી મોંઘવારી વધશે અને નોકરીઓ ઘટશે.

તાજેતરમાં જાહેર કરાયેલા સરકારી આંકડા મુજબ, જુલાઈમાં ફક્ત 73,000 નવી નોકરી ઉમેરવામાં આવી હતી. સરકારના અંદાજ મુજબ, 1.09 લાખ નવી નોકરીઓ ઉમેરવાની અપેક્ષા હતી. મે અને જૂનમાં પણ નોકરીઓમાં ઘટાડો થયો. આના કારણે એક ક્વાર્ટરમાં દર મહિને સરેરાશ 35,000 નોકરી ઉમેરવામાં આવી. આ 2010 પછીનો સૌથી નીચો આંકડો છે.

આ આંકડાથી ગુસ્સે થઈને ટ્રમ્પે 1 ઓગસ્ટના રોજ બ્યૂરો ઓફ લેબર સ્ટેટિસ્ટિક્સ કમિશનર એરિકા મેકએન્ટાયરને બરતરફ કરી દીધા. ટ્રમ્પે આરોપ લગાવ્યો કે રિપોર્ટને 'રાજકીય હેતુઓ' માટે છેડછાડ કરવામાં આવ્યો છે.

બદલો લેવાના ટેરિફથી ટ્રેડવોર શરૂ થઈ શકે છે

જ્યારે અમેરિકા જેવો મોટો દેશ ટેરિફ લાદે છે ત્યારે અન્ય દેશો પણ બદલો લેવાના ટેરિફ લાદી શકે છે. આનાથી દેશો વચ્ચે ટ્રેડવોર શરૂ થઈ શકે છે. હાલમાં ઘણા દેશો અમેરિકન માલ પર બદલો લેવાના ટેરિફ ટાળી રહ્યા છે, પરંતુ તેઓ અમેરિકા પર દબાણ લાવવા માટે બદલો લેવાના ટેરિફ લાદી શકે છે.

ઉદાહરણ તરીકે, 2018-19ના ટેરિફ યુદ્ધમાં જ્યારે ટ્રમ્પે ચીન પર વધુ ટેરિફ લાદ્યા ત્યારે ચીને સોયાબીન, ઓટોમોબાઇલ્સ અને અન્ય ઘણી અમેરિકન ચીજવસ્તુઓ પર પણ ટેરિફ લાદ્યો.

ચીન અમેરિકન સોયાબીનનો ઘણો ઉપયોગ કરે છે. ચીન દ્વારા લાદવામાં આવેલા ટેરિફને કારણે સોયાબીનના ભાવ 25% મોંઘા થઈ ગયા, જેના કારણે નિકાસમાં 50% ઘટાડો થયો. આનાથી અમેરિકન ખેડૂતોને મોટું નુકસાન થયું.

પછી ખેડૂતોને મદદ કરવા માટે યુએસ સરકારે સોયાબીનના ખેડૂતો માટે $7.3 બિલિયનનું રાહત પેકેજ જારી કરવું પડ્યું.

વિશ્વમાં મંદીના ભયમાં વધારો થયો

ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પની ટેરિફનીતિએ વૈશ્વિક મંદીના જોખમમાં વધારો કર્યો છે. આંતરરાષ્ટ્રીય એજન્સીઓ અને આર્થિક નિષ્ણાતોએ ચેતવણી આપી છે કે જો ટેરિફ યુદ્ધ વધશે તો વૈશ્વિક અર્થતંત્ર ધીમું પડી શકે છે.

IMFએ 22 એપ્રિલના રોજ પ્રકાશિત થયેલા એક અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે જો અમેરિકા અને અન્ય દેશો ટેરિફ યુદ્ધમાં જોડાય છે, તો 2025માં વૈશ્વિક વૃદ્ધિ 3.3%થી ઘટીને 3.0% થઈ શકે છે.

ઓર્ગેનાઇઝેશન ફોર ઇકોનોમિક કો-ઓપરેશન એન્ડ ડેવલપમેન્ટ (OECD)એ 3 જૂનના રોજ તેના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે ટ્રમ્પના ટેરિફ સંબંધિત નિર્ણયો ફક્ત અમેરિકાને જ નહીં, પરંતુ યુરોપ અને એશિયાનાં અર્થતંત્રોને પણ અસર કરશે.

આનાથી ઉત્પાદન અને નિકાસમાં ઘટાડો થઈ શકે છે, જેના કારણે વૈશ્વિક અર્થતંત્રમાં સુમેળભરી મંદીનું જોખમ ઊભું થઈ શકે છે.

રિપોર્ટ અનુસાર, મંદી અમેરિકાને સૌથી વધુ અસર કરશે, ત્યાર બાદ ચીન, ભારત, કેનેડા, ઇટાલી અને આયર્લેન્ડનો ક્રમ આવશે.